Khai Xuân

BHG - Dân tộc Việt Nam ta rất xem trọng ngày 30 và mồng 1 Tết, vì 30 Tết là kết thúc một năm với một tuổi đã qua, ngày mồng 1 Tết là ngày mở đầu cho một năm mới và một tuổi mới, ai cũng mong muốn một năm với một tuổi mới tốt lành. Câu ngạn ngữ: Vạn sự khởi đầu nan được đúc kết ngàn đời của ông cha ta, do đó dân tộc ta đặc biệt coi trọng khởi đầu nan của một năm mới.

Trảy hội ngày Xuân. Ảnh: TƯ LIỆU

Khai Xuân ngày mồng 1 Tết là việc làm có ý nghĩa quan trọng, nó là việc làm khởi đầu cho cả một năm dài 365 ngày, vì thế, hành động, cử chỉ từ lời nói đến việc làm đều được mọi người thận trọng; nói năng nhẹ nhàng, tình cảm, tránh to tiếng, đi lại vừa nhẹ nhàng, chắc chân tránh va vấp, trượt chân sa ngã để ngày mùng 1 thật sự là ngày “khởi đầu nan” tốt lành. Người Dao (đ đại bản) có tục xuất hành sáng sớm ngày mùng 1 để cầu mong trời đất và các thần linh phù hộ, che trở một năm mới tốt cho sức khỏe, được mùa bội thu. Lễ xuất hành được tiến hành đơn giản, gọn nhẹ, chỉ có gia đình, không có người ngoài. Ngày trước Tết, chủ nhà đã xem vạn niên chọn giờ và hướng xuất hành tốt nhất, mọi thứ được chuẩn bị từ đêm 30 Tết như giấy, hương, trống, chiêng và vị trí theo hướng xuất hành. Thông thường, chọn giờ Dần hoặc Mão, vì trước khi làm lễ xuất hành không ai được mở cửa và ra ngoài nên phải chọn giờ xuất hành lúc trời chưa sáng.

Ông chủ đứng trước bàn thờ, tay cầm một tệp giấy bản được cắt gấp làm 5 khổ, đóng dấu đồng tiền xu với một thẻ hương; con trai cầm trống, chiêng đứng cùng rồi ông chủ kính báo tổ tiên giờ xuất hành đã đến, chiêng trống nổi lên đi sau ông chủ ra cửa chính rồi đi theo hướng xuất hành, Ông chủ thắp hương cắm xuống đất, đem rượu, nước dót xuống đất rồi cầu khấn thần công, thổ địa cùng với các thần linh của trời, đất sông, núi, cây cối:

Kính báo Thần công, Thổ địa

Kính báo các thần linh

Lúc này giờ mậu Dần, ngày mồng 1 tức ngày Kỷ Mão của tháng Giêng là tháng Dần, năm Mậu Tuất, chúng con kính lạy các thần linh thiêng phù hộ, che trở cho nhân loại trong đó có gia đình gia chủ cùng mọi người một năm mới, người người khỏe mạnh, không có tai nạn, cầu cho mưa thuận, gió hòa để năm Mậu Tuất mùa màng bội thu, cầu mong năm nay đi Đông, Nam, Tây, Bắc đều thuận lợi và tốt lành. Nói xong, ông chủ vái lậy tứ phương: Đông, Nam, Tây, Bắc rồi đốt giấy, con cháu đi hái một cành lộc đem về cùng với chiêng trống vào nhà đến trước bàn thờ Tổ tiên nói mấy câu rồi cắm cành lộc lên cạnh bàn thờ. Lễ xuất hành kết thúc, mọi người trong gia đình có thể ra ngoài tự do.

Ngày đầu Xuân còn tổ chức khai Xuân bằng một việc làm tượng trưng cho lao động của một năm mới, thường là một đường cày dài khoảng một hai chục mét, hoặc cuốc bờ ruộng dài vài mét. Chị em khai Xuân thêu thùa, may quần, may áo hoặc khăn đầu đều với ý thức “vạn sự khởi đầu nan”. Khai Xuân còn bao hàm tìm câu, chọn từ nào nói với người ngoài cho văn minh, lịch sự, do đó không có việc to tiếng trong những ngày đầu năm mới, tự nhiên đã góp phần rất tốt cho trật tự an ninh và con người có văn hóa, văn minh!

TRIỆU ĐỨC THANH