Tết cá – Di sản văn hóa “có một không hai” của người Tày ở Yên Minh

BHG - Tết cá hay còn gọi là Tết Khẩu Ràng (Tết cơm mới) được cộng đồng người Tày ở một số xã của huyện Yên Minh như Mậu Duệ, Ngọc Long, Mậu Long... tổ chức vào ngày 9.9 (âm lịch) hàng năm. Dịp này, các gia đình người Tày phải chuẩn bị mâm cỗ gồm các món ăn bằng cá chép như: Cá nướng, cá rán, cá nấu măng chua, bánh chưng nhân cá… để dâng cúng thần linh, tổ tiên đã phù hộ cho bà con một năm mưa thuận, gió hòa, mùa màng tươi tốt.

Tết cá có từ khoảng 300 – 400 năm trước. Tương truyền rằng, ngày xưa, khi người Tày di cư về vùng này sinh sống, ban đầu họ không biết canh tác hiệu quả trên mảnh ruộng của mình, trong khi cá dưới sông, dưới suối, không còn dồi dào như trước nữa. Về sau, các thủ lĩnh người Tày đã hướng dẫn bà con thả cá chép vào ruộng, trên lúa dưới cá. Kết quả lúa đạt năng suất lại có cá ăn. Thấy hiệu quả, dần dần cộng đồng làm theo, từ đó người dân thu được nhiều cá mới tổ chức ăn mừng đón một vụ lúa mới vào dịp 9.9 âm lịch hàng năm và dâng lễ vật bằng cá chép nuôi tại ruộng để cúng thần linh, tổ tiên.

 Năm 2016, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã công nhận Tết cá của người Tày xã Mậu Duệ (Yên Minh) là Di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia. Đây là nét văn hóa đặc sắc “có một không hai” của người Tày ở Yên Minh nói riêng, tỉnh Hà Giang nói chung.
Trước đây, Tết cá thường được tổ chức ở quy mô cấp xã. Năm nay, Tết cá được tổ chức quy mô cấp huyện với nhiều hoạt động như đua cá, thi bắt cá trong ruộng, thi gói bánh chưng nhân cá, nướng cá, nấu rượu... vừa để gìn giữ và phát huy các giá trị văn hóa dân tộc vừa thúc đẩy phát triển du lịch.

Lễ hội Tết cá năm nay được tổ chức quy mô cấp huyện thu hút hàng nghìn người dân và du khách tới xem.

Thi đua cá là trò chơi không thể thiếu trong Lễ hội Tết cá. Đây là sân chơi dành riêng cho trẻ em, được nhiều người xem, cổ vũ.

Phần thi bắt cá chép ruộng thể hiện sự khéo léo của người chơi.

Niềm vui của người chơi khi bắt được cá

Thi gói bánh chưng nhân cá là điểm mới trong Lễ hội Tết cá năm nay.

Bánh chưng nhân cá chép ruộng là món ăn hấp dẫn, độc đáo của người Tày ở Yên Minh dịp Tết cá.

Thi nướng cá chép ruộng. Đây là món ăn không thể thiếu trong mâm cơm ngày Tết cá

Cá chép trước khi nướng phải được ướp gia vị và nhồi lá gừng vào miệng. Để cá ngon phải kẹp trong nan tre và nướng trên than củi đến khi hai mặt cá vàng đều.

Lễ hội Tết cá năm nay còn có phần thi nấu rượu truyền thống của người Tày ở Mậu Duệ.

Khách du lịch mua bánh chưng nhân cá trong Lễ hội Tết cá

Duy Tuấn