Cần xác minh trường hợp nghi mộ liệt sỹ sót lại tại km 6, xã Đạo Đức

BHG - Cách đây vài năm, tôi được một người dân kể về trường hợp nghi là mộ liệt sỹ còn sót lại tại Nghĩa trang km 6, thôn Tân Đức, xã Đạo Đức (Vị Xuyên) sau quá trình quy tập các liệt sỹ (LS) ở đây về Nghĩa trang Liệt sỹ (NTLS) Quốc gia Vị Xuyên khoảng năm 1991. Từ đo, cứ mỗi tháng Bảy về, ngồi trước những cơn mưa rào, như có một điều gì đó nhắc vào tâm trí tôi về việc này.

Anh Oánh cùng phóng viên bên ngôi mộ nghi là mộ liệt sỹ sót lại sau quá trình quy tập.

Anh Đoàn Công Oánh, người sinh sống ở thôn Tân Đức, xã Đạo Đức cho biết: Từ trước khi các LS hy sinh trong cuộc chiến đấu bảo vệ biên giới phía Bắc được thu dung về đây; Nghĩa trang thôn Tân Đức, km 6 là địa điểm an táng các LS hy sinh ở địa bàn huyện Vị Xuyên cũng như nhiều điểm khác trong tỉnh. Có những LS sau khi hy sinh được đưa về đây mai táng, nhưng có những LS được quy tập hài cốt từ các điểm khác như điểm cao 1030 Quản Bạ về. Quá trình an táng các LS, từng khu, từng hàng tôi và nhiều người dân đều biết.

Sau khi NTLS Quốc gia Vị Xuyên được xây dựng, các LS ở Nghĩa trang km 6 được quy tập về NTLS Vị Xuyên. Do nhiều yếu tố thời gian, biến đổi địa hình, dù có sơ đồ mộ phần nhưng trong quá trình quy tập, đơn vị quy tập không tránh khỏi việc bị sót lại mộ LS. Rất có thể, ngôi mộ mà anh Đoàn Công Oánh và người dân phát hiện kia là ngôi mộ LS bị sót lại.

Tìm hiểu về câu chuyện trên, chúng tôi được anh Oánh trực tiếp dẫn lên nơi ngôi mộ nghi là mộ LS ở Nghĩa trang km 6. Ngôi mộ do gia đình anh Phạm Quang Trung, ở tổ 18, phường Nguyễn Trãi, T.p Hà Giang xuống đây xây dựng khuôn viên an táng cho người thân phát hiện ra. Anh Oánh cho biết, khu vực ngôi mộ sót lại này trước đây là nơi quy tập hài cốt các LS từ điểm cao 1030 về đây. Hài cốt các LS được đặt trong tiểu sành và nằm theo hàng, khác với các LS nằm ở khu vực phía những hàng dưới, thi thể các LS được đưa trực tiếp từ biên giới Vị Xuyên về mai táng. Anh Phạm Quang Trung cho biết, sau khi gia đình đào dính tiểu sành, nghi là LS còn sót lại, anh đã báo Bí thư Chi bộ, Trưởng thôn Tân Đức, sau đó mua tiểu mới, bốc hài cốt sang và xây lại mộ. Dấu tích tại ngôi mộ cho thấy rất có thể đây là mộ LS.

Để tìm hiểu thêm, chúng tôi tiếp tục tìm đến anh Đoàn Văn Mạnh, ở thôn Tân Đức, là gia đình sinh sống ở đây lâu năm, đồng thời trồng vườn rừng ở khu vực NTLS km 6 sau khi các LS được quy tập về Vị Xuyên. Anh Mạnh cho biết, thời gian mưa nắng, cộng với việc xây dựng, di chuyển cột điện 35 kv tại khu vực nghĩa trang LS trước đây có thể là nguyên nhân khiến một số ngôi mộ LS bị mất dấu, khiến mộ bị sót lại trong quá trình quy tập. Ngoài ngôi mộ do anh Chung phát hiện, rất có thể có thêm mộ LS nữa còn sót lại ở đây.

Để chứng minh cho việc có mộ LS từng bị sót lại tại Nghĩa trang km 6 trong quá tình quy tập về NTLS Vị Xuyên, anh Đoàn Công Oánh và nhiều người dân cho biết: Cách đây gần chục năm, gia đình một LS quê ở Hưng Hà, Thái Bình, sau khi biết LS có sơ đồ mộ chí (trong hồ sơ báo tử) ở Nghĩa trang km 6 và biết các LS đã được quy tập về NTLS Quốc gia Vị Xuyên đã lên NTLS Vị Xuyên tìm, nhưng không thấy bởi do quá trình quy tập LS đã bị sót lại tại Nghĩa trang km 6. Thật may, nhân duyên giúp họ tìm được đến với anh Oánh. Anh Oánh nhớ lại, trước đây khi cột điện 35 kv làm ở gần khu vực Nghĩa trang km 6 đã làm lấp đất vào đây, làm lấp mộ phần của LS người Hưng Hà, Thái Bình. Do đó, dù có sơ đồ mộ chí, nhưng đơn vị quy tập đã bị mất dấu nên để sót lại. May là quá trình qua lại nghĩa trang, anh Oánh từng nhìn thấy có một tấm bia mộ LS còn sót lại ở trong lùm cây rậm. Từ đó, là cơ sở để anh cùng với gia đình LS sau nhiều ngày đào đã tìm thấy mộ phần LS người Hưng Hà bị sót tại đây. Sự việc cũng đã được báo cho BHC Quân sự tỉnh biết.

Anh Oánh cho biết, đã có lần báo với cán bộ xã Đội Đạo Đức, cán bộ thôn Tân Đức về ngôi mộ trên, nhưng chưa nhận được phản hồi gì. Anh cho biết, mỗi lần bà con trong thôn đi viếng người thân qua đây đều hương khói cho ngôi mộ vô danh trên. Rất mong các ngành chức năng cần xem xét, xác minh, bởi theo anh Oánh, ngôi mộ nằm trong khuôn viên nghĩa trang LS trước đây; khu vực ngôi mộ nằm trùng với khu, đường băng an táng các LS trước đây quy tụ từ điểm cao 1030 về đây; ngôi mộ không có gia đình thân nhân nào trong thôn, trong xã nhận là mộ phần của gia đình mình; từ câu chuyện một ngôi mộ LS người Hưng Hà, Thái Bình bị bỏ sót tại đây…, có thể nhận định, rất có thể ngôi mộ hiện nay là mộ LS bị sót lại trong quá trình quy tập các LS về NTLS Quốc gia Vị Xuyên.

Trước khi chia tay, anh Oánh nói với chúng tôi, tôi chỉ mong muốn nếu đúng là LS hy sinh bảo vệ Tổ quốc thì không thể để anh ấy nằm thế này được, cần đưa anh ấy về NTLS Quốc gia Vị Xuyên. Nếu đúng là LS sót lại, chỉ cần lấy sơ đồ mộ chí của Sư đoàn 312 là có thể xác định được ngôi mộ này.

Là gia đình cũng có người thân chiến đấu, hy sinh để bảo vệ Tổ quốc, sau khi nghe anh Oánh quả quyết về ngôi mộ nghi là LS trên, tôi không khỏi day dứt. Nơi nào trên dải đất Việt này cũng đều là đất mẹ, nhưng nếu đúng mộ phần trên là mộ LS thì cũng cần phải được cất bốc về chung nơi với các đồng đội, để các anh được bên nhau nơi chín suối.

Bài, ảnh: HUY TOÁN