Nỗ lực tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sỹ

BHG - Với tinh thần sẵn sàng khi Tổ quốc cần, 40 năm trước bao lớp thanh niên tuổi đôi mươi đã rời quê hương lên Hà Giang chiến đấu, bảo vệ chủ quyền biên giới của Tổ quốc, nhiều người đã anh dũng ngã xuống, Để rồi mấy chục năm sau, giữa màu xanh biên giới, vẫn còn đau đáu một hành trình đi tìm những tuổi đôi mươi năm ấy!

Một cựu chiến binh giới thiệu với phóng viên về chiến trường xưa - thôn Nặm Ngặt, xã Thanh Thủy, huyện Vị Xuyên.

Bùi ngùi hành trình đi tìm các anh

Không cần nói thì mỗi người Việt Nam đều biết, mảnh đất Hà Giang là một trong những nơi có nhiều hy sinh, mất mát nhất cả nước trong cuộc chiến đấu bảo vệ biên giới phía Bắc của Tổ quốc. Theo thống kê từ các đầu mối tham gia chiến đấu tại Hà Giang, giai đoạn 1979 – 1989 có trên 4.100 chiến sỹ hy sinh tại đây. Với sự quan tâm đặc biệt của T.Ư và của tỉnh, hàng chục năm qua, đã tìm kiếm, quy tập được 2.792 mộ liệt sỹ, trong đó quy tập về Nghĩa trang Liệt sỹ Quốc gia Vị Xuyên trên 1.781 mộ liệt sỹ.

Đội tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sỹ của tỉnh quy tập hài cốt tại hang Sập, xã Thanh Thủy dịp đầu năm nay.

Xác định được những khó khăn và để tiếp tục đẩy mạnh công tác tìm kiếm, quy tập, tỉnh thành lập Đội tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sỹ và đã thực hiện tìm kiếm, quy tập rất hiệu quả. Cùng với đó, thời gian qua tỉnh tập trung chỉ đạo rà soát, hoàn thiện hồ sơ, danh sách liệt sỹ phục vụ cho công tác quản lí và tìm kiếm, quy tập. Phấn đấu đến năm  2022, cơ bản hoàn thiện hệ thống thông tin quản lý đầy đủ, khoa học về liệt sỹ, mộ liệt sỹ trên địa bàn.

Đoàn thanh niên thắp nến tri ân các phần mộ liệt sỹ tại Nghĩa trang Liệt sỹ Quốc gia Vị Xuyên.

Mặc dù đạt được nhiều kết quả quan trọng, nhưng Hà Giang từng là chiến trường khốc liệt; những năm từ 1979 – 1989, có nhiều sư đoàn, lữ đoàn cùng lực lượng bộ đội địa phương chiến đấu. Giai đoạn này, các đơn vị từ cấp trung đoàn trở lên đều có nghĩa trang riêng, nằm sát biên giới. Cuộc chiến đấu ác liệt, kéo dài, nhiều nghĩa trang bị đạn cày xới, mất dấu tích, nhiều chiến sỹ khi hy sinh không lấy được thi hài. Sau khi hoàn thành nhiệm vụ ở Hà Giang, nhiều đơn vị rút quân về tuyến sau, có đơn vị giải thể phục vụ nhiệm vụ mới… dẫn đến công tác bàn giao mộ liệt sỹ, nghĩa trang, danh sách liệt sỹ hy sinh, sơ đồ mộ chí cho tỉnh Hà Giang còn nhiều thiếu sót.

Khó khăn nữa là trên tuyến biên giới có nhiều vật cản nổ chưa được rà phá; các nhân chứng từng chiến đấu ở đây ngày càng ít hoặc khó tìm do sống ngoài địa bàn tỉnh, đây là những khó khăn đối với công tác tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sỹ. Trong nỗ lực rà phá vật cản nổ, tìm kiếm, quy tập liệt sỹ đã ghi nhận không ít những lần cán bộ, chiến sỹ và người dân bị thương, hy sinh.

Trong hành trình đi tìm liệt sỹ của các gia đình nơi biên giới Hà Giang, chúng tôi cảm động nhất về một hành trình gần 40 năm đi tìm em trai là liệt sỹ Ma Văn Thủy, hy sinh năm 1981 tại Mặt trận Vị Xuyên của anh Ma Văn Thảo, xã Đại Phạm, huyện Hạ Hòa, tỉnh Phú Thọ. Từ năm 1983 - 2018, anh Thảo cùng gia đình hàng chục lần lặn lội lên Hà Giang, đến nhiều nơi để tìm liệt sỹ Thủy. Nỗ lực không mệt mỏi, tháng 8.2018, phối hợp với Đội tìm kiếm, quy tập tỉnh Hà Giang, anh Thảo đã tìm được liệt sỹ Ma Văn Thủy ở xã biên giới Xín Chải để đưa về quê trong những giọt nước mắt hạnh phúc, bùi ngùi của người thân và hàng xóm.

Thượng tá Trần Hữu Khanh, Trưởng ban Chính sách, Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh, cho biết: Với sự quan tâm đặc biệt của Đảng, Nhà nước, bằng nỗ lực tìm kiếm, quy tập liệt sỹ, từ năm 2013 đến nay, dù Hà Giang thực hiện tìm kiếm, quy tập được 116 liệt sỹ, song vẫn còn đó là nỗi niềm đau đáu về gần 1.300 liệt sỹ chưa được quy tập trên địa bàn tỉnh, tập trung chủ yếu ở các huyện Vị Xuyên và Yên Minh…

Đau đáu những tuổi đôi mươi chưa biết tên

Trong số hơn 4.100 chiến sỹ hy sinh ở Hà Giang, số liệt sỹ chưa biết tên không nhỏ, cho thấy mức độ khốc liệt, sự hy sinh gian khó mà bộ đội ta trải qua. Tại Nghĩa trang Liệt sỹ Quốc gia Vị Xuyên, trong số trên 1.781 mộ liệt sỹ, có trên 265 trường hợp chưa biết tên. Từ năm 2013 đến nay, trong 116 trường hợp liệt sỹ được tìm thấy trên địa bàn tỉnh, chỉ có 29 trường hợp biết tên. Đặc biệt là trường hợp mộ tập thể phát hiện tại hang Sập, thôn Nặm Ngặt, xã Thanh Thủy, Vị Xuyên đầu năm 2019 với rất nhiều liệt sỹ đều chưa biết tên.     

Theo Đội tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sỹ của tỉnh, trong số gần 1.300 liệt sỹ chưa được quy tập, chắc chắn số liệt sỹ khi được tìm thấy chưa biết tên sẽ rất nhiều, bởi nơi các anh hy sinh là địa hình khó khăn, núi cao, hang sâu, nhiều khe núi, nơi chôn cất nông, thời tiết khắc nghiệt, mưa nắng thời gian hủy hoại, bom đạn cày xới, cháy rừng nhiều lần xảy ra… Vì thế, nếu thời gian càng kéo dài sẽ càng khó khăn đối với việc tìm kiếm, xác định danh tính liệt sỹ.

Trong số các sư đoàn chiến đấu ở Hà Giang trước đây, Sư 356 là đơn vị có nhiều chiến sỹ hy sinh nhất, chủ yếu ở mặt trận Vị Xuyên. Thông tin từ nhiều cán bộ của Sư 356 cho biết, có khoảng 600 chiến sỹ của đơn vị hy sinh ở khu vực xã Thanh Thủy. Trên dọc tuyến biên giới Hà Giang, vẫn còn nhiều điểm với mật độ ô nhiễm vật nổ dày đặc, đó cũng là nơi có nhiều bộ đội hy sinh chưa tìm thấy hài cốt.

Trong công tác tìm kiếm liệt sỹ, thông tin của nhân dân, của các cựu chiến binh là rất quan trọng. Không ít trường hợp liệt sỹ được người dân phát hiện trong quá trình lao động, sản xuất hoặc thông tin từ các cựu chiến binh từng chiến đấu ở Hà Giang. Được biết, thời gian qua một cựu chiến binh nguyên là cán bộ Trung đoàn 149 thuộc Sư 356 cung cấp thông tin về một hang đá nơi có rất đông chiến sỹ trú ẩn bị pháo địch đánh sập cửa hang. Giao tranh ác liệt, dù đã nỗ lực tiếp tế, nhưng chúng ta không thể cứu được các chiến sỹ. Đây là thông tin rất quan trọng, có thể giúp cho công tác tìm kiếm thời gian tới.

Theo mục tiêu đề ra, năm 2019 sẽ rà phá, tháo gỡ, khắc phục vật cản nổ khoảng 1.720 ha tại 3 xã trọng điểm: Thanh Thủy, Thanh Đức và Xín Chải (Vị Xuyên) để phục vụ tìm kiếm, quy tập khoảng 600 liệt sỹ. Để làm được điều này, rất cần có thêm những thông tin từ các tổ chức, cá nhân, cựu chiến binh, nhân dân giúp cho công tác tìm kiếm. Từ đó, từng bước đưa các anh trở về quê hương, ấm áp trong vòng tay chăm sóc của nhân dân.

PHƯƠNG HOA - HUY TOÁN